‘Waarom is het met mij en in mij zoals het is, waarom gaat het altijd zo, waarom niet anders?’ Met een dergelijke vraag begint alle systemisch werk. Bij wat volgt wordt het hele sociale systeem van de vraaginbrenger in ogenschouw genomen: kan de familie zijn, maar ook een organisatie, vereniging, of ‘het werk’. Sociale systemen moeten- zo lijkt het- aan bepaalde wetmatigheden voldoen om goed te functioneren. Lukt dat niet, wegens verstoringen (die al van generaties terug kunnen dateren), dan raken mensen gevangen in herkenbare, belastende patronen. De oorzaak daarvan zit vaak diep in ons verankerd: zoals gebeurtenissen binnen een familie, oorlog, uitbuiting, abortus, echtscheiding en seksueel misbruik. Dat alles werkt vaak (deels) onbewust door in wat wij doen en ervaren. Iedereen binnen het systeem wordt beïnvloed.

Uit die benadering komen de praktische werkvormen voort: diverse opstellingsmethodes. De familie-opstelling is de bekendste. Belangrijke elementen die met (bijvoorbeeld) jouw vraag samenhangen worden ‘mensen’, representanten die een plek in de ruimte innemen en zien, horen, voelen en soms spreken. Zo gaan we op onderzoek uit, naar wát er naar de oppervlakte wil om eindelijk gezien te worden.
Het beste antwoord op ‘Wat is systemisch werken?’ blijft om dat proces aan den lijve te ondervinden. Uitleggen is lastig: het is alsof er een diepere ‘waarheid’ wordt ontsloten, iets waar we met ons dagelijks verstand geen vat op hebben. We kunnen praten en analyseren tot we ons wegen, maar met een groep mensen in een opstelling krijgen we het wonder gewoon in de schoot geworpen. Magisch wordt doodnormaal. Laat het toe en ‘het’ gebeurt: deelnemers zijn intens en vanzelfsprekend met elkaar verbonden.